تعریف آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی
یک ریتم قلبی نامنظم و معمولا با ضربان قلب بالاست که منجر به تشکیل لخته خون در قلب میشود و ریسک سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش میدهد.
در این نوع آریتمی حفرات بالایی قلب( دهلیز ها ) بطور نامنظم و هرج و مرج منقبض میشوند.
بسیاری از افراد علامتی ندارند اگر چه ممکن است باعث تپش قلب و احساس ضربان قلب قوی و تند، تنگی نفس و خستگی شود.
این آریتمی ممکن است دائمی باشد یا موقتی باشد و به اصطلاح بره و بیاد.
باوجودیکه این آریتمی تهدید کننده حیات نیست ولی مسأله پزشکی جدی است و نیازمند درمان صحیح جهت پیشگیری از عوارض است.
درمان شامل داروها برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب و داروهای ضد لخته خون و نیز ابلیشن است.
انواع آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی
♦︎ نوع موقتی یا حمله ای
در این نوع، آریتمی بطور حمله ای رخ می دهد و در واقع میاد و میره و معمولا چند دقیقه تا چند ساعت و گاهی چند روز تا چند ساعت طول میکشد. بعضی افراد در این گروه نیاز به درمان دارند.
♦︎ نوع پایدار
در این نوع، ریتم قلب بطور خودبخودی به حالت نرمال برنمی گردد ولی با درمان به ریتم نرمال و سینوسی برمی گردد.
♦︎ نوع دائمی
در این طبقه ریتم نامنظم قلب نمی تواند به حالت نرمال بازگردد و درمان فقط جهت کنترل ضربان قلب و جلوگیری از تشکیل لخته خون بکار می رود.
علل آریتمی AF
شایعترین علت آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی اختلالات ساختمانی قلب است، اگرچه بعضی از افراد اختلال قلبی مشخصی ندارند.
علل شامل موارد زیر هستند:
♦︎ بیماری گرفتگی رگ کرونری قلب
♦︎ بیماریهای مادرزادی قلب
♦︎ اختلالات دریچه قلب
♦︎ فشارخون بالا
♦︎ بیماری ریه
♦︎ استرس فیزیکی ناشی از عمل جراحی، عفونت ریه و بیماریهای دیگر
♦︎ سابقه عمل جراحی قلب
♦︎ اختلالات ضربانساز طبیعی قلب
♦︎ آپنه خواب ( خرخر شبانه )
♦︎ بیماری پرکاری تیروئید
♦︎ استفاده از تحریک کننده ها مانند کافئین ، تنباکو ، الکل
♦︎ عفونت ویروسی مانند عفونت ویروس کرونا ( کوید 19 )
چه کسانی در معرض خطر AF هستند؟
♦︎ چاقی
♦︎ دیابت
♦︎ فشارخون
♦︎ تیروئید پرکار
♦︎ عفونت ریه
♦︎ داروهای غیر مجاز
♦︎ مصرف بیش از حد الکل و قهوه
♦︎ بیماریهای دریچه قلب
♦︎ گرفتگی رگ قلب
♦︎ سکته قلبی
♦︎ جراحی قلب
♦︎ بیماریهای مادرزادی قلب
♦︎ بیماریهای کلیه
♦︎ خرخر شبانه ( آپنه خواب )
♦︎ عفونت ویروسی
♦︎ آمبولی ریه
♦︎ سن بالا ( افراد ۶۵ سال به بالا )
♦︎ سابقه خانوادگی آریتمی
♦︎ سیگار
♦︎ استرس
♦︎ بی تحرکی
♦︎ فعالیت ورزشی شدید
علائم آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
بعضی از اشخاص با این آریتمی هیچ علامتی ندارند ولی آنهایی که علامتدار هستند معمولا یکی از علائم زیر را دارند.
♦︎ تپش قلب
♦︎ درد سینه
♦︎ تنگی نفس
♦︎ سرگیجه
♦︎ خستگی
♦︎ سبکی سر
♦︎ کاهش توانایی ورزش کردن
♦︎ ضعف
♦︎ اضطراب
عوارض AF
عارضه خطرناک این آریتمی شکل گیری لخته خون است که می تواند منجر به سکته مغزی شود.
عارضه دیگر این آریتمی نارسایی قلبی است.
ضربان قلب نامنظم باعث جمع شدن خون در حفرات بالایی قلب ( دهلیزها ) و در نتیجه تشکیل لخته خون میشود، با کنده شدن این لخته و رفتن به مغز منجر به سکته مغزی میشود.
خطر سکته مغزی با افزایش سن، فشار خون بالا، دیابت، نارسایی قلب و بیماری های دریچه قلب افزایش می یابد. بهمین دلیل رقیق کننده های خون بطور شایع برای جلوگیری از این عارضه آریتمی تجویز می شود.
ارتباط آریتمی AF با سکته مغزی
بیمارانی که این آریتمی را دارند و مشکل دریچه قلب ندارند بر اساس سن، جنسیت، سابقه سکته مغزی حتی موقت و زودگذر، نارسایی قلبی، بیماری فشارخون، دیابت و داشتن بیماری عروقی در خطر تشکیل لخته خون در قلب و کنده شدن این لخته و حرکت آن با جریان خون به شریان های مغز و در نتیجه سکته مغزی هستند. بنابراین برای این گروه از بیماران داروهای ضد تشکیل لخته خون تجویز می شود تا از عارضه سکته مغزی جلوگیری شود.
لازم به ذکر است بیماران دریچه ای همراه با این آریتمی حتما باید تحت درمان با این داروها باشند.
آیا میشه از ابتلا به آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی در امان ماند؟
این آریتمی در کمین هر کسی و با هر سنی هست حتی اگر هیچ فاکتور خطری نداشته باشید. با اصلاح سبک زندگی سالم می توانید از خطر بیماری قلبی و آریتمی پیشگیری کنید.
در اینجا نکات اصلی سلامت قلب را برمی شمارم.
۱- خوردن غذای مقوی و سالم ( رژیم غذایی حاوی سبزیجات و میوه جات، حبوبات و غلات سبوسدار و پرهیز از خوردن فست فودها، غذاهای چرب، پر نمک و شیرین)
۲- ورزش منظم و نگاهداشتن بدن در وزن ایده آل
۳- پرهیز از سیگار
۴- محدودکردن کافئین( قهوه و نوشابه های انرژی زا ) و مشروبات الکلی
۵- مدیریت استرس، اضطراب و عصبانیت
چگونه از وجود آریتمی AF خبردار شویم؟
بعضی از مردم از این که دچار آریتمی شدند بی خبرند. گاهی وقت ها آریتمی بطور اتفاقی حین معاینه با گوشی پزشکی کشف می شود.
پزشک تست های متعددی برای تشخیص آریتمی جهت رد علل دیگر با علائم مشابه بکار می برد.
این تست ها شامل موارد زیر است:
♦︎ نوار قلب
♦︎ هولتر قلب
♦︎ اکوکاردیوگرافی
♦︎ تست ورزش
♦︎ عکس سینه
درمان آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
درمان آریتمی بستگی به طول مدتی که آریتمی را دارید ، علائم شما و علت ایجاد کننده آریتمی دارد.
هدف از درمان ایجاد ریتم نرمال، کنترل ضربان قلب و جلوگیری از بروز لخته خون و سکته مغزی است.
گزینه های درمان آریتمی شامل داروها، کاردیوورژن ( ایجاد ریتم نرمال قلب با دارو یا شوک ) و ابلیشن ( فریز کردن یا سوزاندن ) است.
در مورد گزینه درمان در شخص شما پزشک با شما صحبت می کند و بهترین گزینه درمان برای شما انتخاب می شود.
اگر آریتمی کنترل نشود منجر به سکته مغزی و نارسایی قلبی می شود.
چه داروهایی برای بیماران با آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی تجویز میکنیم؟
داروهای تجویزی برای بیماران آریتمی جز این سه دسته هستند.
دسته اول داروهایی هستند که ضربان قلب را در استراحت و یا فعالیت کاهش می دهند. این داروها معمولا یکی از گروه‌های بتابلاکرها، کلسیم بلاکرها و یا دیگوکسین هستند.
دسته دوم داروهای آریتمی هستند که برای ایجاد ریتم سینوسی نرمال استفاده می کنیم. این داروها بدلیل اینکه نسبت به داروهای دسته اول عوارض بیشتری دارند نیاز به تجویز هوشمندانه دارند.
دسته سوم داروهای رقیق کننده خون هستند که برای کاهش خطر سکته مغزی و نیز جلوگیری از صدمه به ارگانهای دیگر ناشی از ایجاد لخته خون استفاده می کنیم. این داروها شامل وارفارین، دابیگاتران، ریواروکسابان و آپیکسابان هستند.
داروهای رقیق کننده خون
داروهای ضد لخته خون یا داروهای رقیق کننده خون از جمله داروهایی هستند که جهت پیشگیری از تشکیل لخته خون و بروز سکته مغزی به بیماران با آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی تجویز می کنیم، البته همه بیماران نیاز به تجویز این ندارند و بر اساس فاکتورهای خطر همراه این داروها را تجویز می کنیم. در این گروه وارفارین قدیمی ترینه و بیمار حتما باید از نظر درجه رقت خون آزمایش خون در فواصل منظم انجام دهد. در دهه گذشته دابیگاتران وارد ایران شد و پس از آن به ترتیب داروهای ریواروکسابان و آپیکسابان وارد شدند و اخیرا نمونه های ایرانی این داروها ساخته شده. این داروها بر خلاف وارفارین، نیاز به آزمایش رقت خون ندارند ولی مصرف این داروهای جدید باید سر ساعت و بطور منظم باشد، فراموش کردن حتی یک دوز این داروها می تواند منجر به سکته مغزی شدیدی شود.
تنظیم دوز این داروهای جدید بر اساس عملکرد کلیه و کبد انجام می شود.
در نارسایی کلیه و کبد دوز این داروها کاهش داده می شود.
چه وقت به بیمار با آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی ابلیشن را توصیه می کنیم؟
اگر آریتمی به دارو جواب ندهد یا اینکه بیمار تمایل به مصرف دارو نداشته باشه ابلیشن را توصیه می کنیم. ابلیشن از طریق گرمایی و یا فریز کردن ( یخ زدن ) منجر به حذف کانون های الکتریکی اضافه شده و بدین طریق ریتم نرمال را بر می گرداند.
ابلیشن از طریق کشاله ران و فرستادن کاتتر به محل آریتمی و تحت بیحسی موضعی و تجویز آرامبخش انجام می شود.