سیستم هدایت الکتریکی قلب
برق طبیعی قلب از گره سینوسی دهلیزی در حفره بالایی راست قلب ( دهلیز راست ) شروع می شود .سپس این الکتریسیته به ترتیب به گره دهلیزی بطنی ، باندل هیس و شاخه های راست و چپ قلب میرسد . در واقع این برق قلب است که منجر به کارکرد مکانیکی قلب و در نهایت منجر به پمپاژ خون به سراسر بدن جهت تامین نیاز های بدن می شود. اگر این الکتریسیته طبیعی رخ ندهد منجر به بلوک قلبی میشود که با تعبیه ضربانساز مصنوعی ( باتری قلب ) درمان می شود. در صورتیکه تولید برق قلب و یا هدایت این برق خارج از این مسیر طبیعی باشد منجر به ایجاد آریتمی میشود.
وجود تپش قلب لزوما به معنی حضور آریتمی نیست. یعنی شما ممکن است تپش قلب داشته باشید ولی آریتمی نباشد. در واقع تپش قلب هایی اهمیت دارد که در زمینه اریتمی و یا بیماریهای ساختاری قلب باشد. البته تجربه چندین ساله به من نشان داده که بیماران خودشون قادر به افتراق این دو نیستند و با هر تپش قلبی نگران می شوند و فکر می کنند که دچار آریتمی شده اند.
اریتمی، تنها به معنی بالا رفتن ضربان قلب نیست، یعنی گاهی ممکن است ضربان قلب در حد طبیعی باشد ولی اختلال ریتم وجود داشته باشد و گاهی هم ممکن است ضربان قلب کمتر از حد طبیعی باشد و وقفه در ضربان قلب وجود داشته باشد. در تمامی این سه حالت ممکن است تپش قلب ، تنگی نفس، درد سینه، سرگیجه، سردرد، خستگی، ضعف و بیحالی، افت فشار خون و یا سنکوپ وجود داشته باشد.
درمان هر یک از این اریتمی ها فرق می کند. اگر آریتمی علامتدار باشد یا فرد را در معرض آریتمی های جدی تر و یا عوارض ناشی از آریتمی قرار دهد باید درمان شود.
اگر آریتمی شما برادی آریتمی ( ضربان قلب پایین ) باشد و علت قابل تصحیح نداشته باشد با گذاشتن پیسمیکر ( باتری ) درمان می شود.
اگر آریتمی شما تاکی آریتمی ( ضربان قلب بالا ) باشد معمولا یکی از درمان های زیر بکار می رود:
♦︎ دارو
♦︎ ابلیشن ( سوزاندن راه اضافه )
♦︎ گذاشتن دفیبریلاتور ( ICD)
تفاوت تپش قلب و آریتمی
تپش قلب احساس درونی فرد از ضربان قلبش می باشد بطوریکه فرد احساس میکند قلبش تند میزنه یا یکی در میزند یا اصلا نمیزند یا احساس لرزش سریع یا ریزش قلب و یا احساس لگد زدن قلب را دارید. درصد کمی از این تپشها در زمینه اریتمی و بیماریهای ساختاری قلب است .
آریتمی بصورت افزایش ضربان قلب یا کاهش ضربان قلب یا طبیعی بودن تعداد ضربان قلب ولی ریتم غیر طبیعی قلب و یا ترکیبی از هر سه می باشد. اینکه تپش قلب ناشی از آریتمی است یا خیر تا حدودی با شرح حال مشخص میشود ولی برای مشخص شدن علت تپش قلب پزشک از وسایل کمک تشخیصی مانند نوار قلب، اکوکاردیوگرافی ، هولتر مانیتورینگ کمک میگیرد و گاهی از شما درخواست میکند هنگام تپش قلب به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید و نوار قلب بگیرید باز با همه این اوصاف اگر کاردیولوژیست قادر به تشخیص علت تپش قلب نشد شما را به الکتروفیزیولوژیست جهت انجام مطالعه الکتروفیزیولوژی و تشخیص علت تپش قلب ارجاع میدهد. در مطالعه الکتروفیزیولوژی که در بیمارستان و بخش آنژیوگرافی انجام میشود اگر اریتمی تشخیص داده شد الکتروفیزیولوژیست در همان جلسه اقدام به درمان میکند بدین نحو که اگر آریتمی ناشی از افزایش ضربان قلب بود اقدام به ابلیشن ( سوزاندن راه اضافه ) ومیکند و اگر ناشی از کاهش ضربان قلب بود اقدام به تعبیه باتری(پیسمیکر) میکند .
علائم آریتمی
آریتمی ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، در واقع پزشک ممکن است قبل از شما به وجود آریتمی پی ببرد.
توجه داشته باشید که داشتن علائم لزوما به معنی مشکل جدی نیست و در واقع این پزشک فوق تخصص آریتمی است که تعیین می کند آریتمی شما خطرناک است یا خیر.
علائم مهم:
احساس لرزش در قفسه سینه
ضربان قلب تند ( تاکیکاردی )
ضربان قلب کند ( برادیکاردی )
درد قفسه سینه
تنگی نفس
علائم دیگر شامل موارد زیر است:
اضطراب
خستگی
سرگیجه یا سبکی سر
تعریق
غش و ضعف و بیحالی و یا سنکوپ
علل آریتمی
عواملی که منجر به آریتمی می شوند شامل موارد زیراست:
* اختلالات ساختاری قلب.
گرفتگی عروق قلب ، سکته قلبی، دریچه های غیر طبیعی قلب، سابقه جراحی قلب، نارسایی قلب، کاردیومیوپاتی ها، بیماریهای مادرزادی قلب و سابقه جراحی قلب و …
* فشارخون بالا.
فشار خون بالا علاوه بر اینکه باعث گرفتگی عروق قلب می شود باعث میشود دیواره های قلب سفت و ضخیم شود و منجر به تغییر ایمپالس الکتریکی در قلب میشود.
* اختلالات تیروئید.
پرکاری تیروئید و همچنین کم کاری تیروئید خطر ایجاد آریتمی را افزایش میدهند.
* دیابت.
دیابت ریسک گرفتگی عروق قلب و فشارخون را افزایش میدهد.
* آپنه خواب ( خرخر شبانه ).
خرخر شبانه ریسک برادیکاردی ، فیبریلاسیون دهلیزی و آریتمی های دیگر را افزایش میدهد.
* اختلال الکترولیتها ( آب و نمک خون ).
سطوح خیلی بالا یا خیلی کم نمک خون منجر به آریتمی میشود .
*داروها و مکمل ها.
داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی و داروهای دیگر می توانند زمینه ساز ایجاد آریتمی باشند.
* نوشیدن زیاد الکل.
احتمال ریتم فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش میدهد.
*کافئین (قهوه )نیکوتین (سیگار ) و داروهای محرک.
باعث میشوند قلب سریعتر بزند و زمینه ساز بروز آریتمی می شوند. داروهای محرک مانند آمفتامین و کوکائین ممکن است اثرات عمیقی بر قلب بگذارند و منجر به فیبریلاسیون بطنی و مرگ ناگهانی میشوند.
* استرس یا اضطراب.
* ژنتیک.
* عفونت با کوید۱۹ .
عوارض آریتمی
اگر آریتمی بدون درمان رها شود چه اتفاقی می افتد؟
این سوالی است که همواره از طرف بیماران با آن روبرو می شوم و در این مقاله تصمیم گرفتم تا پاره ای از این عوارض را برشمارم.
اگر قلب به مدت طولانی بدلیل اریتمی نتواند خون را به حد کافی پمپ کند منجر به نارسایی قلبی می شود.
آریتمی ها همراه با افزایش خطر تشکیل لخته خون هستند. اگر این لخته کنده شود می تواند به مغز رود و منجر به سکته مغزی شود.
بعضی از اریتمی ها اگر بمدت طولانی اتفاق بیفتند شخص را مستعد ایجاد اریتمی های جدید می کنند.
و در آخر اینکه بعضی از انواع آریتمی ها منجر به ایست قلبی ناگهانی می شوند.
درمان آریتمی
چه موقع لازمست آریتمی درمان شود؟
اگر اریتمی علامتدار باشد یا فرد را در معرض آریتمی های جدی تر و یا عوارض ناشی از اریتمی قرار دهد باید درمان شود.
اگر اریتمی شما برادی آریتمی ( ضربان قلب
پایین ) باشد و علت قابل تصحیح نداشته باشد با گذاشتن پیسمیکر ( باتری ) درمان می شود.
اگر اریتمی شما تاکی آریتمی ( ضربان قلب بالا ) باشد معمولا یکی از درمان های زیر بکار می رود:
♦︎ دارو
♦︎ ابلیشن ( سوزاندن راه اضافه )
♦︎ گذاشتن دفیبریلاتور ( ICD)